Bản chất sự vật là thái cực nội bao âm và dương. Trong âm có dương, trong dương có âm . Âm dương tương thôi nhi sinh vạn pháp.

Sự việc nào cũng gồm đủ 2 mặt đối đãi của nó: Bạn thấy một việc thuận lợi, thật sự mầm tan vỡ đã ở bên trong . Bạn thấy một việc buồn rầu, thật sự mầm an lạc đang phát triển dần trong ấy. Như Lai từng bảo: "Ta là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành". Do vậy bạn thấy một chúng sanh ư?- Thật sự mầm Phật tánh đang phát triển bên trong. Bạn thấy một chuyển động ư? - Thật sự mầm yên lặng đang phát triển ngầm trong ấy. Bạn thấy ánh sáng ư?-  Mầm của bóng tối diệu huyền đang đi liền với ánh sáng. Bạn thấy yên lặng ư?- Thật sự âm nhạc cõi lặng yên đang ngân nga không bao giờ dứt trong tâm thức thiêng liêng!
Than ôi! Bởi tâm trí đánh lừa, chúng ta chỉ có thể thấy mặt hiển tướng của vấn đề và không thấy mầm ẩn tàng của sự việc. Hai mặt một vấn đề luôn đi đôi với nhau. Muốn tu thành Phật mà định diệt cái mầm chúng sanh sao? Thế thì tự diệt luôn cái khả năng duy nhất để thực chứng giác ngộ!. . .

Mô Phật!. . .Bởi vậy không có sự tiêu diệt mà chỉ có sự thăng hoa chuyển hoá tham dục về hướng giác ngộ!. . .Không thể cầu thành Phật khi không có cái mầm chúng sanh bên trong!. . .Chúng sanh là bùn bẩn để sen giác ngộ hút lấy sinh lực sau đó thăng hoa huyển hoá thành liên hoa tịnh độ!. . .

Bạn đang vui cười hớn hở vì sự thành công trong cuộc đời. Xin hãy nghĩ đến nguyên tắc bất nhị để biết rằng cái mầm thất bại cũng đang phát triển dần. Do vậy ngay trong chiến thắng bạn cũng phải biến dịch để luôn sẵn sàng thích ứng.

Sinh ra đời và lớn dần lên có nghĩa là đang chết từ từ. Hai mặt một vấn đề gọi là nhị nguyên, gọi là âm dương. Đó là bản chất của sự vật không cách gì thay đổi được. Hai mặt này luân phiên, cái thì hiển, cái thì mật, cái thì lộ bên ngoài, cái làm nhân bên trong, chúng tác động với nhau làm cho vật chất năng động và biến hóa không ngừng nghỉ. Bởi vậy vạn pháp hay vật chất qui về bản chất chỉ là một luồng, chảy mãi không thôi, miên viễn không có đầu không có đuôi và chẳng bao giờ ngừng nghỉ!. . .

Bởi vậy "tịnh" không có nghĩa là bất động mà là "cùng trôi" với pháp giới!. . .
Bởi vậy "thấy như thật" không có nghĩa chỉ thấy mặt hiển tướng của sự vật. Mà là kiến tánh để hội nhập, để có cái tự nhiên biết tự nhiên làm, để có cái thấy xuyên thấu toàn diện không chia chẻ, không đối đãi, không qua môi trường khái niệm của tâm trí!. . .

Mô Phật!. . .Cái thấy như thật biết rằng mầm đối đãi của sự việc bao giờ cũng đang lớn dần từng giây, từng phút bên trong và đó là sự tự nhiên.

Thấy được hai mặt của một vấn đề để cuối cùng vượt lên trên , nghĩa là thích ứng với nó. Không tự đặt ra các mục tiêu theo tham dục của mình rồi bắt buộc sự vật phải biến hóa theo. Mà là luôn luôn cùng trôi và thích ứng!. . .

Vậy bất nhị nghĩa là cái nhìn tuệ giác của con nhà Phật biết sự vật là tương thôi đối đãi, do đó không làm gì có sự vui, không làm gì có sự buồn, không làm gì có sự sung sướng hoặc đau khổ..... Các tình cảm này đều thể hiện qua tâm thức nhị nguyên. Khi tiến đến trạng thái chánh định do hiểu nguyên lý bất nhị và năng động của sự vật thì tâm luôn luôn bình và an, tịnh và định. Nhờ thế mà có "niềm vui không nguyên nhân". Đó là niềm vui thường trú không bao giờ mất. Nó khác với cái vui giả tạo của thế gian mà tiếp nối theo sẽ là sự đau khổ. Bởi mầm đau khổ ẩn tàng phát triển cùng một lượt theo nguyên tắc bất nhị. Trái lại khi sự vật được nhìn qua tâm tịnh thì trở nên yên lặng, sáng suốt và như thật. Bởi vậy trạng thái tâm thức đi liền là sự an lạc không suy nghĩ, sự an lạc không có nguyên nhân. Đó là sự an lạc tự nhiên do tịnh mà có, không phải do so sánh với khổ đau.

Nếu an lạc hoặc vui là đối đãi của một nguyên nhân, thì mất nguyên nhân này  sẽ thấy khổ đau. Người nghèo thì tham vọng thành giàu, khi sở đắc tiền bạc vật chất thì thấy sung sướng, mất nguyên nhân tiền bạc vật chất thì tự nhiên thấy đau khổ, cái vui của họ cột liền với nguyên nhân có vật chất. Không như vậy, trạng thái an lạc tự nhiên gọi là niềm vui không nguyên nhân của thiền nhân, không khởi sự từ một nguyên nhân nào cả. Tịnh thì tự khắc an lạc đi liền . Tịnh nghĩa là an lạc mặc dù sự việc đến với bạn theo mặt hiển tướng thuận lợi hoặc trở ngại, bởi bạn có cái thấy bất nhị rằng  sự việc đến một lần bằng cả hai mặt.

Như vậy tịnh thì tự khắc có an lạc tự nhiên. Như vậy định và tĩnh tâm thì khắc có niết bàn tại thế!

Nhị nguyên của tâm trí sẽ dẫn đến khổ đau. Tâm tịnh, rỗng không và tịch chiếu có nghĩa là niết bàn an lạc. Chân tịnh có nghĩa là bất nhị. Rời xa cái đối đãi, rời xa nhị nguyên, vượt qua mọi khái niệm để trở thành bất nhị là bước căn bản của người tu thiền. Thích ứng tự nhiên với mọi biến cố của cuộc sống, thích ứng tự nhiên với mọi sự vật mà không chấp chặt vào mặt hiển tướng của sự vật ấy là bất nhị, là an lạc thiền!

Mô Phật!. . Bất nhị là thấy bản chất sâu lắng của sự vật.

Than ôi!. . .Nhìn một sự vật, nghe một âm thanh , biết một sự việc thông qua cái vỏ bên ngoài chỉ là mặt hiển tướng. Phải thấy xuyên thấu vào trung tâm của sự vật. Phải nghe xuyên thấu vào biển âm thanh của giai điệu. Phải hiểu xuyên thấu vào biển nguyên nhân của sự việc. Phải nhìn ở cái cốt lõi vấn đề. Phải thấy cái chính giữa. Phải đồng cảm ở trung tâm.

Hỡi ôi!. . Phải hội nhập với điểm yên lặng tột cùng của sự vật bởi nơi ấy là "Cái mầm Phật tánh", cái mầm phát triển và biến dịch của vạn pháp.
Như là hiển tướng, Lai là ẩn tàng, Như Lai chính là bất nhị!. . .

Mô Phật!. . .Tâm thức giao hòa rung động, cảm nhận trực tiếp với cốt lõi của sự vật. Không nơi nào không có là Như, thấy không có mà chỗ nào cũng có là Lai!. .  Như Lai là "tánh", rỗng không, chẳng đầu chẳng đuôi, chẳng sắc tướng mà tướng nào cũng hiện, bao trùm khắp mọi nơi thấm đậm muôn hình muôn vật!. . .Bởi vậy tịnh thì có an lạc. Khi tịnh thăng hoa phát triển đến cùng cực thì rời khỏi bản ngã mà rơi vào trung tâm sự vật!

Mô Phật!. . .Có thể chúng ta sẽ gặp Phật nơi ấy. Bởi bản thể là nơi ngài an vị đời đời! Còn hiện tượng là nơi Ngài diệu dụng muôn nơi!. . .

Rung động và giao hòa với tự nhiên!. . . thiền định trong yên lặng!. . . tiến sâu vào cõi yên lặng này!. . .Thế rồi trong niềm cô đơn thần thánh ánh sáng của nhận biết sẽ hội nhập vào biển quang minh tịch lặng của cái "không biết"!. . .Ôi!. .sở tri ngừng bặt thì "tự nhiên biết" hiển bày!. . .

". . .ngừng đi chợt đến cội nguồn trinh nguyên. . ."

Tự nhiên biết làm thành cái thấy xuyên thấu, làm thành cái thấy rung động, là dung môi khế hợp với sự vật nên thấy như thật chính cũng là "như thật thấy"!. .  

Hỡi ôi!. . .Đó phải chăng là con mắt trên vô lượng bàn tay của đức Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Bồ Tát Ma Ha Tát. Nếu tay bạn không có mắt thì bạn không phải là môn sinh của Ngài. Mỗi tay tượng trưng cho một sự việc của thế gian, một pháp của chúng sanh. Vô lượng tay tượng trưng cho vô lượng vô biên pháp của chúng sanh. Các pháp này đều có tuệ giác là cái thấy trung tâm, cái thấy bằng con tim, cái thấy rung động, cái thấy bất nhị!. . .
Bởi vậy nếu có cái thấy bất nhị, nếu có cái biết bất nhị tức là có con mắt của Như Lai trong từng hành động. Đó chính là pháp "không hai"!. . .

Bất nhị chứ không phải một vì chẳng còn cả "Một".

Nó là thể rỗng không, nên gọi là bất nhị.

Nó là sự phản ảnh trực tiếp không thông qua so sánh nên gọi là bất nhị.

Nó là sự rung động của con tim đại bi, không phải là tiếng nói của cái đầu tâm trí!. . .nên cũng là  kiến tánh vậy!. . .
Trực chỉ chơn tâm kiến tánh thành Phật phải chăng là như vậy!. . .như vậy!. .

Mô Phật!. . .Hy vọng con tim đại bi luôn rung động, mầm bồ đề tâm sẽ thăng hoa phát triển không ngừng và Phật tánh sáng suốt luôn chiếu rọi trong tâm hồn chúng ta.

Ba Gàn mạn phép ....