Mùa xuân vừa mới đi thôi!. . .Còn mùa hè thì lại đang bỡ ngỡ!. . . .Thế nhưng cái nắng rực rỡ thì đã về từ lâu!.

. . Sương mù mờ mịt. Hoa xoan nở rộ, trông như những đám mây xám trôi về ngủ quên trên vòm lá non xanh tươi. Trong bụi tre gai rậm rì bên bờ đá, vang vang tiếng chim cuốc gọi bạn dồn dập thiết tha. Lão Ngưu nắm mũi dắt con trâu đầu đàn băng qua con suối khô để sang khu đồi bên kia thác Bạc. Bên ấy rẫy tranh vừa mới đốt, gặp cơn mưa rào đầu mùa mấy hôm trước, đang lên chồi non mơn mởn.
Đàn trâu vừa nghé ngọ gọi con vừa thủng thỉnh đi theo. Mấy con nghé con chạy tung tăng trên thảo nguyên, thỉnh thoảng lại chạy về quẩn chân mẹ. Sương núi đầm đìa, chúng vừa thở phì phì vừa húc đầu bem bép vào vú mẹ để bú. Trời đã sáng rõ, gà rừng gáy le te. Bù chao bạc má luồn tanh tách trong lùm gai mắt mèo xanh thẫm. Trong hơi nước lạnh và ẩm, thoảng mùi cay cay nồng nồng của cây ô dước ở đâu đây. Lão Ngưu ngước mặt hít một hơi thật dài, nhìn hướng gió để xác định phương hướng cây thuốc quí.
-          Kia rồi!. . .
Phía đầu thác, sau gộp đá tai mèo nhọn hoắt, mơ hồ trong màn sương trắng đục lão thấy vòm lá ô dước lấp loáng khi trắng khi xanh.
Qua hết con suối lạnh ngắt, đàn trâu lọt thỏm vào giữa rừng lồ ô sáng nhờ nhờ. Âm u và yên tĩnh đến kỳ lạ!. . . Con Mực đang luồn rừng đánh hơi sục sạo bỗng chạy trở về quẩn chân chủ rên ăng ẳng. Con trâu đầu đàn khịt mũi liên tục. Đột nhiên nó rống lên thật to, chân dậm xuống đất bịch bịch. Cả đàn trâu lập tức bao quanh lão già thành một vòng tròn lớn. Trâu nghé ở giữa gần với lão, vòng ngoài là trâu mẹ, ngoài cùng là trâu đực. Chúng quay mông vào trong, sừng gếch ra ngoài, mũi khịt liên tục. Lão Ngưu tháo dây mũi ra. Con trâu đầu đàn lập tức bước ra ngoài, đi chung quanh bầy để bảo vệ. Chợt nó đứng lại gếch sừng về phía gộp đá lũa tối om om. Mắt nó long lên đỏ quạch, bốn chân trụ rùn xuống như sẳn sàng chiến đấu. . . .
-          Có hổ về sao? . . . Lão Ngưu mỉm cười yên lặng.
Tỳ súng vào vai, lão bắn lên trời mấy phát để tiễn người bạn không mời mà đến!. . . .
Sương mù dần tan. Thế rồi tiếng chim gõ kiến lại làm thành từng tràng dài liên tục. Tiếng chim “bắt cô trói cột” lại vang vang buồn bã trong cánh rừng lồ ô xanh đen. Lũ cút núi lại hum! hum!. . .lúc nhặt lúc thưa trong đám cỏ rậm lốm đốm hoa vàng. . . .Đàn trâu lại tiếp tục lên đường. . . .Lão Ngưu lại đi đầu, dáng già nua chắc nịch như đá núi!. . . .
Mặt trời phóng những tia hào quang rực rỡ xuyên qua khe lá, rọi lốm đốm  trên đường mòn. Ngang qua Đá Bàng lão già chợt nghe tiếng kêu eng éc kèm theo tiếng hộc từng tràng dữ tợn:
-          Trời đất!. . .Có heo rừng mắc bẫy!
Cột vội con trâu đầu đàn vào cái cây gần đấy. Lão Ngưu vác súng chạy về hướng tiếng kêu. Dưới cái hào hẹp và sâu bao quanh đám khoai lang xanh tốt. Lão thấy một bầy heo rừng đang sa bẫy, chúng chạy quanh quẩn dưới hào sâu tìm cách thoát thân mà không được. Con heo mẹ to lớn lông màu xám cứng như thép, mồm nhọn và dài. Thấy bóng người nó lồng lên nhe nanh táp xoành xoạch để bảo vệ đàn con. Độ bảy hay tám con heo sọc dưa còn rất nhỏ. Chúng ngừng kêu, nấp vào sau lưng mẹ, co người lại, mắt tròn xoe sợ hãi! . . .
- Chào các bạn!. . .Hề hề!. . .Xin đừng hiểu nhầm! . .Để lão tìm cách cứu cho!. . Tội nghiệp chúng ta ai cũng vì miếng ăn mà phải ra nông nỗi này! . . .
Khum hai bàn tay làm loa lão già gọi chung quanh. Chẳng thấy ai trả lời.
-          May quá! Không có ai canh bẫy cả!. . .
Lão Ngưu vừa lẩm bẩm vừa chạy dọc theo đường hào để tìm cách cứu đàn thú. Lão biết người trồng khoai lang, không phải để ăn mà để làm bẫy thú rừng. Khi đám khoai xanh tốt. Họ sẽ đào một cái hào thật sâu và hẹp để thú đến ăn, rơi xuống không thể lên được. Bởi vậy bên ngoài hào chung quanh đám lang, họ rào bằng cây rừng thật kín để thú không thể tự ý vào. Chỉ có một cửa vào với độ cao vừa phải, thú muốn vào ăn khoai phải nhảy qua mới vào được. Thế nhưng khi nhảy qua, con thú sẽ rơi thẳng xuống hố. Con trước rơi, con sau không hề biết, cứ thế nhảy theo. Nên cuối cùng cả đàn đều sa xuống bẫy!
-          Đây rồi!. . .
Cuối đường hào là một con dốc nhỏ và lài để người chủ bẫy đi xuống bắt thú. Phía ấy có một cái cửa bằng cây rừng rất nặng đóng kín. Lão Ngưu mở cái dây mấu cột cửa, rồi hì hục đẩy cánh cửa vẹt sang bên. Xong lão chạy lên đầu trên, xua đàn thú chạy về phía cái cửa đã mở sẵn.
- Hùi!. . hùi!. . .nhanh lên!. . nhanh lên các bạn ơi!. . . .
Lũ heo sọc dưa vừa ọc ọc vừa chạy hết cả rồi, mà con heo mẹ vẫn còn nán lại chưa chịu đi. Nó cuống quít!. . .nó sợ hãi!. . .nó kêu lên mừng rỡ! . . thế nhưng nó dùng dằng chẳng muốn đi!. . .Sao vậy kìa?!. . .
Sợ người chủ bẫy lên bắt gặp sẽ sinh chuyện rầy rà. Lão Ngưu vừa lấy đá ném xuống hào vừa quát tháo xua đuổi. Con heo mẹ ngần ngừ, nó đưa mắt nhìn lão già như cảm ơn rồi chạy vụt về phía khu rừng đại ngàn gió thổi ào ào!
-          Đi đi bạn!. . . .Chúc bạn và lũ trẻ luôn bình an!. . . Hềhề!. . .Ta cứu bạn khỏi cái địa ngục này!. . .Còn ai sẽ cứu ta, khỏi cái địa ngục trần gian!. . . .
Sờ vào mấy cái sẹo trên người, lão già mỉm cười chua chát!. . . Hỡi ôi!. . Thời thanh niên bồng bột, mộng tưởng của lão cũng xanh mướt như đám khoai lang!. . . Thế nhưng chỉ có một con đường vào!. . . .Con đường của tranh đấu nhị nguyên!. . .Nó hơi qua sức một chút với một người ít học như lão!. . . Nhưng chẳng hề gì, nhiệt tình tuổi trẻ đã khiến lão vọt lên, bay qua các trở ngại hướng về phía màu xanh mơ ước!. . . Để rồi rơi xuống cái vực thẳm trần gian!. . . Than ôi!. . .Lão đã rơi!. . .Mọi người tranh nhau rơi!. . . Cũng như bao chúng sanh bé nhỏ vô minh khác. Lão đã cuống quít sợ hãi!. . Đã chạy đôn chạy đáo mong thoát khỏi cái vực thẳm trần gian!. . .Nhưng nào có được!. . . Lão biết ở đâu đó, có cái cửa thoát hiểm ở cuối đường hầm!. . .Nhưng lão tìm chưa ra!. . . Tội nhiệp!. . .Sinh linh bé nhỏ kêu la eng éc!. . Sinh linh lớn hơn thì hộc từng tràng dữ tợn!. . .Nhưng con thú già phong trần như lão thì sẽ im lặng đi về phía cánh cửa cuối đường hầm!. . .
Ha ha !. . .Mặt trời mọc rồi lặn. Mây trôi mây cứ trôi!. . .Phải chăng con thú hoang đã thấy cái mà nó vẫn tìm!. . .Nó sẽ húc đổ cánh cửa oan khiên để cùng bạn bè chạy về chốn rừng xanh!. . .Than ôi!. . .Nó đơn độc quá!. . . . Nhưng nó vẫn kiên nhẫn!. . .Bởi nó biết bên ngoài cái cửa này là rừng đại ngàn chứ không phải đám khoai lang!. . .
Xoay lưng định đi về phía đàn trâu đang chờ. Chợt lão già nghe dưới hào có tiếng động. Nhìn xuống lão thấy lẫn trong đám lá rừng có một con heo sọc dưa còn rất nhỏ đang nằm bẹp, run bần bật!. . .Chạy vội xuống, vừa thở hổn hển vừa đưa tay gạt lớp lá khô lão thấy một con heo rừng con, mình còn sọc dưa, hai chân trước gãy lìa.
-          Chắc nó bị thương khi rơi xuống hố!. . .Tội nghiệp!. . .Nó còn nhỏ quá mà!. . .Hèn gì khi nãy mẹ nó chẳng chịu bỏ đi!. . .
Lão Ngưu yên lặng cởi chiếc áo đang mặc, đặt xuống đất, bồng con heo con đặt lên, trùm lại. Quàng súng vào vai, lão già bồng con thú bị thương trên hai tay rồi chạy ngược về phía đàn trâu!. . .
Gió núi thổi tạt từng hồi, rừng già đầy hơi nước và ẩm ướt, địa y lép nhép dưới chân, nhưng lão già không thấy lạnh:
-          Tội nghiệp!. . . Vết thương sưng tấy và sốt như vậy chắc nó lạnh lắm!
. . .
Cuối cùng thì đàn trâu cũng đã đến một thung lũng xanh rờn. Phía xa đằng kia, thác Bạc nổi lên như một sợi chỉ trắng trên nên dạ xanh. Dưới chân thác, một hồ nước trong vắt. Đàn trâu thấy nước chạy vội đến sục mõm uống mãi không thôi! . . Một số con, còn lội xuống trầm mình dưới làn nước mát.
Tội nghiệp!. . .Năm nay trời hạn sớm hơn mọi năm và kéo dài. Đồng khô cỏ cháy, gia súc thiếu thức ăn và nước uống chết rất nhiều. Lão Ngưu phải đốt gai xương rồng để lũ trâu ăn cầm hơi. Cuối cùng không thể nằm im chờ chết. Lão đành bậm gan đưa đàn trâu băng rừng đến đây tìm nước. May mà thác Bạc vẫn còn chảy le te, hồ nước vẫn còn dù rất cạn. Mấy hôm trước khu này lại có cơn mưa rào hiếm hoi, khiến rẫy tranh phun mầm xanh mướt!. . .
Bế con thú bị thương trên tay, lão Ngưu đi về phía vách đá cao ngất trời xanh ở cuối thung lũng. Nơi ấy nấp sau cây chò chỉ thẳng tắp như trụ đồng dựng ngược là một cái động đá khá lớn, có thể làm nơi trú ngụ. Hôm đến thực địa lão Ngưu đã phát hiện cái động này:
-          Có thế chứ, khỏi phải che lán trại. Chắc còn lâu mình mới đi khỏi chỗ này, vừa có nước vừa có cỏ, lại xa làng. Hềhề!. . .Tìm đâu cho được chỗ thuận lợi như chỗ này.
Đặt con heo rừng bị thương xuống. Lão chặt củi khô chất vào động đá và nhóm lửa. Khi đống củi đã cháy phừng phực, lão chặt một ôm cành tươi còn lá xanh, phủ lên trên. Khói bay mù mịt, luồn vào trong hang, xong trào trở ra. Lão Ngưu chạy vội ra ngoài, đứng nép một bên cửa động quan sát. Qua màn khói, lão già  mỉm cười khi thấy trước tiên là lũ dơi bay loạn xạ. Sau đấy là một con rắn lớn, mấy chú kỳ đà núi, một con chồn hương, mấy lão bọ cạp càng to như càng cua có màu xanh đỏ. . .Chúng chen lấn thi nhau chạy ra ngoài tránh khói:
-          Xin lỗi các bạn!. . . Già chỉ mượn tạm chỗ này một thời gian rồi sẽ trả lại. Khói làm các bạn khó chịu một chút chứ chẳng hề gì.
Lão già chất thêm lá tươi vào đống củi. Động đá được xông khói thật kỹ. Sau đó lão dời đống củi ra trước cửa động để ngăn thú dữ và muỗi vào hang. Để giữ lữa, lão chất thêm một cây lõi rục cực lớn. Từ nay cho đến ngày về lão sẽ giữ cho đống lửa này không bao giờ tắt.
Xong xuôi, lão già chặt một ôm cành trúc nhỏ rãi trên mặt động để làm chỗ ngũ. Trong góc động lão lót cho con heo rừng con một cái ổ bằng lá khô. Còn con Mực sẽ nằm chỗ này canh cửa động. . . .Con chó nhỏ như biểu đồng tình. Nó kêu lên ăng ẳng chạy lăng quăng sục mũi thám thính khắp mọi ngóc ngách nơi ở mới.
-          Thế cũng tươm tất chán phải không các bạn! . .Còn cái áo bông này!. . . Hềhề!. . .Lạnh làm mền, nực làm gối, bốn mùa thay đổi bấy nhiêu!. .
. . .
Lấy trong gùi ra một cái tượng Phật nhỏ xíu bằng đá và một bó hương thơm. Lão Ngưu cẩn trọng đặt tượng Phật lên cái hốc trên vách, đốt một nén hương thơm, cắm vào cái khe nứt bên cạnh. Xong chấp tay thành kính khấn nguyện:
-          Nam mô A Di Đà Phật!. . .Đệ tử xin Sơn Thần, Thổ Địa, Thần linh sở tại cùng chư vị thiêng liêng nơi đây cho phép được trú ngụ trong động đá này một thời gian vì kế mưu sinh. Đạo đời song tu. Đệ tử nguyện luôn chánh niệm và tỉnh giác, nghiêm trì giới luật, tôn trọng núi rừng và muông thú. Xin chư Phật chư Bồ Tát chứng minh, hộ trì dạy đạo. . . . .
Trong bóng chiều hiu quạnh, trong niềm cô đơn thần thánh, lão già bồi hồi đảnh lể Như Lai!. . .
Ánh lửa chập chờn, chiếc bóng già nua lặng im trên nền đá lạnh!. . Lão cầu nguyện, cầu nguyện mãi!. . .Cho lão, cho mọi người, cho núi đồi rừng cây, cho con thác con suối, cho muông thú trong rừng, cho đồng cỏ đàn trâu, cho con Mực và cho cả con heo rừng bị thương!. . . Hỡi ôi!. . .Lão tha thiết nguyện cầu!. . .nguyện cầu mãi!. . .Con tim già nua bồi hồi giao cảm!. . Tâm tình lão hướng về muôn nơi!. . .về tình người và về những điều bất hạnh!. . .về thời trai trẻ dọc ngang!. . .về cảnh đời hoang tàn nhân nghĩa!. . . Hỡi ôi!. . .Môi run run mà lão chẳng thể mở miệng ra!. . . Đã lâu rồi lão như quên chẳng nói!. . .Đã lâu rồi lão chỉ có lặng im!. . .Đã lâu rồi lão đã chọn làm bạn với đồng cỏ, rừng cây và muông thú!. . .Hề hề!. . .Chúng chẳng bao giờ phản bội!. . . Chúng trinh nguyên vì chẳng phải là người!. . . .
Hỡi ôi!. . . chẳng có tiếng nói nào!. . chỉ có nỗi buồn thiêng liêng ngân nga trong cõi lặng yên!. . Chẳng có tiếng động nào!. . .chỉ có tâm tình đau nhói  vút lên cao trào dâng chất ngất!. . .Chỉ có rung và động!. . Ha ha!. . .Nước mắt khô không chảy, bởi giọt lệ buồn chảy ngược về tim!. . .Còn nụ cười phong trần đắng và chát bởi cái một mình vò nát cuộc nhân gian!. . .
Nam mô A Di Đà Phật!. . .Nam mô A Di Đà. . . Phật!. . .Nam mô A. . . Di Đà. . . P. . .h. . .ậ. . .t!. . .
 
Nắng như đổ lửa, lão Ngưu huýt gió gọi con Mực. Một già một trẻ đi về phía thảo nguyên bao la. Gió nam thổi ào ào mang hơi nước từ thác Bạc. Cỏ tranh cuộn lên thành từng vồng xanh thẩm như sóng. Lão già tưởng mình như đang đạp trên muôn ngàn con sóng dữ vượt qua đại dương bao la, vượt qua bể trần gian để đến bến bờ của tình thương và lòng nhân hậu.
  MÂY/29/4/2005