Cụ Tưởng Vậy đang đọc sách.

Trên bàn chiếc lư trầm đang yên lặng toả hương. . .

Không một tiếng động. . . .

Ba Gàn tới chơi, thấy vậy cũng yên lặng ngồi thiền không lên tiếng. . . .

. . .

Chờ cụ già xếp sách lại và đứng lên Ba Gàn mới chào:

-         Xin chào cụ

-         Chào chú Ba.

-         Thưa cụ . . . cụ đang đọc sách gì vậy?

-         Già đang trì kinh thánh.

-         Cụ là đệ tử nhà Phật mà cũng đọc kinh thánh sao?

-         Mô Phật, chẳng cái gì ngoài Tánh.

-         Thưa cụ trong thánh kinh tôi không hiểu lời đức Jêsu, khi ngài bảo mình là : ". . .Con trai độc nhất của Thượng Đế.. . ."Một số người cho rằng ngài ngụ ý duy nhất chỉ có mình mới là chính thống và tối cao. Cụ nghĩ thế nào về vấn đề này?

-         Mô Phật. . .Nó cũng giống như câu ". . . .duy ngã độc tôn. . ." trong Phật đạo vậy. Không phải là ngã mạn hay tự cho tôn giáo mình là độc tôn, mà các ngài đang nói về tính "Cái Một" của tôn giáo. . . .

-         !. . .

-         Này chú Ba. . .Bây giờ tôi lấy cái ly này múc nước ở hồ sen lên. Chú có cho là trong ly vẫn là nước hay do động tác múc mà nước đã thành thứ khác?

-         Thưa cụ dù có múc bao nhiêu lần nước vẫn là nước, không thể qua động tác múc mà nước thành cái khác.

-         Hềhề!. . .Vậy ta bắt chước đức Jêsu mà bảo: " nước trong ly là con trai độc nhất của nước phổ quát! " hay bắt chước nhà Phật mà bảo: ". . .Duy nước độc tôn. ."thì ông nghĩ thế nào có ngã mạn và tự đề cao chăng?

-         Mô Phật chẳng phải vậy. . . .vì tính "Cái Một"của vấn đề.

-         Thưa cụ trong thánh kinh tôi cũng không hiểu ở chổ: ". . .  Đức Mẹ đã sinh chúa hài đồng mà vần còn trinh tiết. . . ". Một số người cho vậy là hoang tưởng là phi khoa học, là mê tín. . .v.v. . .Cụ nghĩ sao về vấn đề nầy?

-         Này chú Ba , trong tôn giáo khi nói đến một vị Thầy tâm linh là nói đến "tánh linh" hay cái "Phật tánh" ẩn tàng, đang biểu thị ở sắc tướng ấy. . .chứ không phải ám chỉ cái thân xác hửu lậu bên ngoài. . . .Vậy đức Mẹ là cái "Tánh linh Mẹ" chứ không phải ám chỉ về thể xác. . . .

-         Thưa cụ cho dù là vậy tôi vẫn không hiểu được. Xin cụ cho một thí dụ cho rõ hơn?

-         Này chú Ba. . .Bây giờ ta lấy số 0 (không) đem chia ra thì số thành là gì?

-         Dù có chia thế nào đi nửa số thành vẫn luôn luôn là: 0 (không).

-         Hềhề!. . .Đúng vậy hư không chia ra thì vẫn là hư không. Thế bây giờ số thành đã là không (0) thì số đem chia chẳng phải bắt buộc cũng là không(0) hay sao. Vị giáo chủ là người đã giác ngộ nghĩa là: ".. . . bản lai vô nhất vật. . . " thì chẳng phải hư không là gì? Mô Phật thế thì cái mà từ đó sinh ra ngài cũng phải là ". . . .Vô nhất vật chứ. . ."

Này chú Ba. . .chú có cho là sau khi ta lấy cái ly này múc nước ở hồ sen thì qua động tác múc mà nước ở hồ sen thành thứ khác?

-         Thưa cụ không phải vậy. . .dù múc bao nhiêu lần thì nước ở hồ sen vẫn là nước

-         Hềhề. . . .Nước ở hồ sen này khi chưa múc thì gọi là "nước trinh tiết". Mô Phật sau khi múc rồi nó vẫn còn là nước. Vậy nó "vẫn còn trinh tiết". . . .

-         Thưa cụ. . .có phải cũng vì thế mà nhà Phật gọi là: ". . .người tu chứng tuy nói cười hành động mà không phút nào rời thế tịnh. . ."hay là ở quán trà chư huynh gọi là ". . . Trôi vô sở trụ đâu rời bến . . ." là vậy!. . . .

-         Này chú Ba. . . Cái Một là "dụng" của "tánh". Tánh tuy vô nhất vật. . . nhưng luôn hiển thị qua một "tướng". Như nước tuy là thực thể nhưng nếu không có bình đựng thì không hiển thị được. . .Vậy bình dựng với nước là bất khả phân. . .là thuộc tính của nhau. . .Cũng vậy "Tánh" vô nhất vật và hoạt dụng của "Cái Một" là bất khả phân là thuộc tính của nhau. . . .Cho nên khi đề cập đến cái tối thượng thì có 2 cách:

1.     Đối với Phật giáo thì vì muốn ám chỉ đến "Tánh" vô nhất vật nên gọi là bất tư nghì. . .là không thể diển tả. . . v.v. . .vì không có sắc tướng để căn cứ vào đấy mà diển tả!. . . .

2.     Còn đối với một số tôn giáo khác cũng chỉ về cái tối thượng nhưng lại căn cứ vào tính "Cái Một"hay thể "Dụng" của tánh đề diển tả.

 Giống như bây giờ chú Ba muốn biết về nước. . .thì đối với Phật giáo ta bảo là không thể nói nước là gì được!. . . .Vì tánh nước là bất tư nghì!. . . .Nhưng đối với tôn giáo khác họ sẽ chỉ nước đang được chứa trong các bình đựng vậy!. . . .

-         Mô Phật có phải vì vậy mà tiêu chí của đại thừa Phật giáo là: Thường, lạc, ngã, tịnh" hay không?

-         Hềhề!. . . Đúng vậy!. . .Tuy Phật giáo là Vô ngã. . . nhưng đại thừa lấy việc độ sanh làm trọng. . .tức là cái "Dụng" của Phật tánh. . .nên mới có tiêu chí "Ngã". . . .Này chú Ba. . . chú không nên vội chấp. . . ."Ngã" này cũng không có tự tánh!. . . .

-         Thưa cụ. . . Xin cảm ơn cụ về buổi nói chuyện hôm nay.

-         Mô Phật. . .Tôi tưởng vậy chứ chưa chắc đã vậy. Chú đã hỏi thì không thể không nói. . . Nhưng Chú Ba nên tác bạch việc này với chư tăng và chư thiện tri thức để chư vị ấy giảng dạy rồi nói lại cho tôi biết với!. . . .

Tưởng Vậy/7/3/2006