. . . .Nếu hồn đá biết nói thì hãy trả lời cho ta. Phải chăng chân lý là cái đẹp thuần khiết. Còn cảm nhận cái đẹp này khác nhau là việc của tôn giáo ?! Chúng tôi luyện công tại một hang của Phật giáo. Tôi không nhớ là hang số mấy. Rất rộng, vòm điêu khắc rất đẹp. Hai bên có hai hàng cột lớn đở trần đá. Hai dãy phòng tăng nằm dọc hai bên. Cuối hang là tượng đức Thích Ca  Mâu Ni Phật thật lớn đang ở tư thế ngồi thỏng hai chân trên bệ, tay kiết ấn chuyển pháp luân, không mặc y, nét mặc ngài trầm tư đang vào thiền định. Trần nhà và trên tường, phù điêu Phật và Bồ tát rất nhiều, điêu khắc sinh động rất có thần. Chúng tôi vào định, thông công nhận điển quang gia trì, đảnh lễ Như Lai, chư Bồ Tát và Hộ Pháp rồi bắt đầu hành công. Bên ngoài trời nắng chang chang, nhưng trong động mát mẽ và hơi lành lạnh. Trong ánh sáng mờ ảo, tượng Phật và Bồ tát như chập chờn chuyển động. Hoa sen đá và các linh vật như từ ngàn năm ngủ quên đang giật mình sống dậy. Điển quang chạy rần rần toàn thân. Đại Thủ Ấn hiển thị qua tam mật tương ưng. Chung quanh tôi, vách đá ngàn năm như từng đợt co thắt lại rồi nở ra nhịp nhàng. Tôi thấy mình như thai nhi đang ngồi trong bào thai của người Mẹ Vũ Trụ. Đá thở nên mình thở, đá nhận năng lượng của Như Lai rồi chuyền qua tôi, đá chuyển động nên mình chuyển động, đá yên lặng mỉm cười nên hài nhi yên lặng mỉm cười. Ôi, linh hồn của đá đang hợp nhất với linh hồn của tôi và tôi múa cùng điệu múa với chư Thần linh trên vách đá. . . .Rất nhiều vị huynh được linh tượng đức Phật Thích Ca hút kéo vào áp đầu vào chân của ngài để nhận gia trì lực. Trước khi kết thúc buổi luyện công ở Hang Ellora, chúng tôi cùng Thầy đi kinh hành chung quanh tường và chung quanh linh tượng của đức Phật Thích ca Mâu Ni. . . .

. . . . .Tổ hợp chùa Hang Ajanta nằm trên lưng chừng dãy núi đá hình móng ngựa nhìn xuống một cái vực sâu. Hôm chúng tôi đến nơi đây, cao nguyên Deccan vào mùa khô. Sông Waghora nằm dưới đáy cái vực sâu trước chùa, cạn khô trơ đá sỏi. . . Cây cối rụng lá tiêu điều và ánh nắng chói chang như thiêu như đốt. Nhen sóc, khỉ, quạ, chim chóc, gà rừng lang thang trong khu rừng thưa đầy cọ và cây chà là để kiếm ăn. Trong tiếng gió thổi ào ào qua núi đá và tiếng quạ kêu buồn bả trên non, có tiếng cười, tiếng nói, tiếng trầm trồ thán phục của khách nhàn du. . . . Du khách rất đông, người nước ngoài và người bản xứ, toàn những người đến đây để xem cái hoành tráng của dãy núi đá khổng lồ đã được sức người đục rỗng ruột thành hang, thành chùa, với vô số cột, vô số tượng, vô số tranh tường, vô số phù điêu tinh xảo diễm lệ. Khắp nơi người ta đến đây chỉ để xem, chỉ để trầm trồ, chỉ để du hí. Còn chẳng thấy ai tu, chẳng thấy ai biết là chùa làm để tu chứ không phải để xem chơi. . . .

Mô Phật, khi đến đây, trong tôi cái buồn nơi đất Phật chẳng giảm đi mà lại còn tăng lên!

Than ôi! Giáo pháp Như lai và Phật giáo ngày nay chỉ để làm du lịch kiếm tiền sao?!

Tôi lặng lễ đảnh lễ Như lai và chư Bồ tát, rồi âm thầm đi một mình men theo các hàng cột ngã bóng tối lờ mờ. Tay tôi không sờ vào đá. Nhưng cái lạnh chạy khắp châu thân. Tôi rùng mình khi chợt nhận ra, cái trò biến cái phải tu cái phải học, thành cái chỉ để xem chơi chỉ để mua vui, thì vừa kiếm được khối tiền mà lại được tiếng là hoằng dương chánh giáo. . . .haha. . .ha. . .!

. . . . .

                  (Tháp Chaukhandi)

. . . . .Cái mới và cái cũ đã gặp nhau ở đây! Bảo thủ và cấp tiến đã gặp nhau ở đây! Theo lối mòn và độc lập tư duy có kế thừa đã gặp nhau ở đây! Sự cọ xát, cuộc chiến yên lặng giữa sức sống mới và cái sáo mòn lỗi thời không hiệu lực đã xảy ra ở đây, tại chỗ này, làm rung chuyển tam thiên đại thiên và vũ trụ nhân sinh cho đến tận hôm nay!

. . . . . .Cái vĩ đại nhất của ngài là đã chiến thắng được sự lôi kéo của "Quan niệm đám đông". Con người thật trong Thái Tử Tất Đạt Đa đã vươn lên chiến thắng "Con người xã hội" để độc lập tư duy tìm chân lý. Trong khi đám đông cam chịu làm con trâu đi sau cái cày của những bậc Thánh nhân. Thì Thái tử Tất Đạt Đa đã là con người tự do tự đi theo chiều hướng của chính tự thân mình, không ngại những áp lực của xã hội, của đám đông muốn gò mình vào những khuôn mẫu lạc hậu chỉ còn vang bóng một thời!

. . . . . .Mô Phật, bài học từ nghìn năm qua bây giờ đang sống lại trong tôi. Kiều Trần Như của bây giờ là gì? Như Lai của bây giờ là gì? Phải biết cái nào là kế thừa có chọn lọc và cái nào cần phải độc lập suy tư tiến lên tự mình đốt đuốc cho mình đi. Phật tại Tâm, ngoài Tâm không có Phật! Vậy, trong tâm mình cũng đang có Kiều Trần Như và cũng đang có Phật. Hãy nhận biết tỉnh giác và hãy để cho Kiều Trần Như của mình xuất gia với vị Phật tại tâm mình nếu không muốn thành con vẹt hay thành người mù sờ con voi chân lý!

(Thả hoa đăng cầu nguyện trên sông Hằng)

Chúng tôi theo Thầy đến Vaishali (Tỳ Xá Ly), nơi mà trong kinh điển thường gọi là Thành Quảng Nghiêm, đó là một thành phố nằm giữa Câu Thi Na và Vương Xá. Tỳ Xá Ly là một thành phố diễn ra nhiều sự kiện quan trọng trong buổi đầu của Phật Giáo, hiện nay là thành phố Basarh, cách tiểu bang Patna (xưa kia vốn là Pataliputra, tức là Hoa Thị Thành) khoảng 20 cây số về phía Tây Bắc, nằm giữa sông Hằng và rặng Tuyết sơn.

Quê hương của Phật. Nhưng dân Ấn đa số lại theo Ấn giáo. Ngày nay nhờ giao thông phát triển và du lịch đem lại nguồn lợi to lớn nhất là du lịch tâm linh. Nên trên đất Ấn giáo đã có cơ hội xuất hiện hàng loạt chùa Phật giáo, nhất lại tại tứ động tâm: Nơi Phật sinh ra (Lâm Tỳ Ni). Nơi phật thành đạo(Bồ Đề Đạo Tràng). Nơi Phật chuyển pháp luân lần thứ nhất (Vườn Lộc Uyển) và nơi Phật niết bàn (Câu Thi Na).

(Luyện công tại gốc cây Bồ Đề linh thiêng ở Lâm Tỳ Ni)

Để thuận đường xe, chúng tôi sang Népal viếng Lâm Tỳ Ni, nơi đức Phật đản sanh trước, sau đó mới quay về Ấn Độ, đến Vườn Lộc Uyển là nơi đức Phật chuyển pháp luân lần thứ nhất sau.

Trong cái nắng chói chang, biên giới Ấn-Népal đầy bụi mù với đủ loại xe. Phòng làm thủ tục xuất nhập cảnh của Ấn nhỏ xíu và lượm thượm như một cửa hàng bán lẻ tạp hóa. Người chờ quá đông, mà mấy ông bụng phệ râu mép xoăn cứ tà tà. . . .đúng là thiền nơi công sở. May mà lần này có Cty Du lịch lo giùm nên chúng tôi không bị cực như mấy lần trước tự đi bụi. Công an biên phòng hai bên mặc quân phục mang súng dài như sắp có đánh nhau. Quạ kêu quàng quạc bay đầy trời, rồi sà xuống mấy đống rác bên vệ dường kiếm ăn. Một cửa hàng bán sửa chua đông ngẹt khách. Mấy cô gái Hồi Giáo mặc đồ đen che mạng kín mặt chỉ ló 2 con mắt, đi lẩn với phụ nữ Ấn mặc xari xanh đỏ, với vết son giửa trán. Trong đám xe cộ bóp còi inh ỏi và bụi  bay mù mịt. Một đoàn Tây ba lô mang vác thật nặng đang qua cửa khẩu, lầm lủi đi về phía Népal chắc là để leo lên đỉnh núi cao nhất thế giới. . . .Nhớ lần trước đi bụi. Tụi này cũng định mò đỉnh Hy Mã Lạp Sơn, nhưng tiền qua trạm, tiền camera, máy chụp hình và thuê người dẫn đường quá tốn kém nên đành thôi.

(Kỷ niệm trước Mộ Phật ở Câu Thi Na/Ấn Độ/3/2010)

Thế Tôn nhập Niết bàn

Suốt thời gian đức Thế Tôn còn tại thế, Ngài đã vân du  khắp vùng đồng bằng của thung lũng  sông Hằng, rày đây mai đó khất thực để sống qua ngày và tạm dừng lại nghỉ ngơi suốt ba tháng mùa mưa.

Một ngày kia, ông A-Nan đang ngồi thiền bỗng thấy đất rung động. Ông bèn hỏi  đức Phật vì duyên cớ gì mà đất động như vậy. Đức Phật dạy rằng trong số các nhân duyên làm cho đất chuyển động, có một nhân duyên là khi đức Như Lai sắp nhập Niết-bàn. Khi ấy tại điện thờ Capala, thành Vaishali (Tỳ-xá-ly), đức Phật đã tuyên bố với Ananda cùng đại chúng Tỳ-kheo ba tháng sau sẽ nhập Niết-bàn tại rừng cây sa-la thuộc thành Kushinagar (Câu-thi-na):

Vài nét về Thánh tích Nalanda

Nālandā là tên của một trường đại học xưa cổ tại tiểu bang Bihar, India. Nalanda nằm cách thủ phủ Patna của Bihar 55 dặm về phía đông nam. Nalanda là trung tâm giáo dục của Phật giáo vào năm 427 đến 1197 sau công nguyên.

Được thành lập vào thế kỷ thứ 5 BC, Nalanda được xem như là một trường đại học có mặt sớm nhất trên thế giới. Đức Phật được tin tưởng rằng đã viếng thăm Nalanda trong nhiều lần. Đệ tử nổi tiếng của Đức Phật là Ngài Xá Lợi Phất đã sanh ra ở đây và cũng đã tịch tại nơi này. Một vài phần của Nalanda được xây dựng bởi hoàng đế Mauryan là Asoka (ví dụ như  Tháp Sariputta); một phần do hoàng đế Tamil là Rajaraja Chola. Đế chế Gupta cũng góp một phần vào việc xây cất các tu viện. Nalanda rất gần Rajgir (thành Vương Xá ngày xưa). Vào thế kỷ thứ 3 BC, Nalanda đã trở nên liên quan đến chư Tăng và Học giả, Họ tập hợp về đây cho sự thảo luận và trao đổi Phật học, và cũng vào thế kỷ thứ 5 BC một Tu viện khổng lồ được thiết lập dưới triều đại Gupta.

Này Ananda, có bốn Thánh tích kẻ thiện tín cần phải chiêm ngưỡng và tôn kính. Thế nào là bốn?

"Ðây là chỗ Như Lai đản sanh". Này Ananda, đó là thánh tích, kẻ thiện tín cần phải chiêm ngưỡng và tôn kính.

"Ðây là chỗ Như Lai chứng ngộ vô thượng Chánh Ðẳng Giác", này Ananda, đó là Thánh tích, kẻ thiện tín cần phải chiêm ngưỡng và tôn kính.

"Ðây là chỗ Như Lai chuyển Pháp luân vô thượng", này Ananda, đó là Thánh tích, kẻ thiện tín cần phải chiêm ngưỡng và tôn kính.

"Ðây là chỗ Như Lai diệt độ, nhập Vô dư y Niết-bàn", này Ananda, đó là Thánh tích, kẻ thiện tín cần phải chiêm ngưỡng và tôn kính.

Này Ananda, đó là bốn Thánh tích, kẻ thiện tín cư sĩ cần phải chiêm ngưỡng và tôn kính. Này Ananda, các thiện tín Tỷ-kheo, Tỷ-kheo ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ sẽ đến với niềm suy tư: "Ðây là chỗ Như Lai đản sanh", "Ðây là chỗ Như Lai chứng ngộ vô thượng Chánh Ðẳng Chánh Giác", "Ðây là chỗ Như Lai chuyển Pháp luân vô thượng", "Ðây là chỗ Như Lai diệt độ, nhập Vô dư y Niết-bàn".

Này Ananda, những ai, trong khi chiêm bái những Thánh tích mà từ trần với tâm thâm tín hoan hỷ, thời những vị ấy, sau khi thân hoại mạng chung sẽ được sanh cõi thiện thú, cảnh giới chư Thiên. -  (Kinh Ðại Bát-Niết-Bàn, Mahàparinibbàna sutta - Trường Bộ 16)

Vâng lời dạy của Ngài, Ngày mai chúng tôi theo Thầy hành hương về miền đất Phật. Lần này đi Ấn Độ, theo vết chân Như Lai, để chiêm bái, đảnh lễ và thông công học đạo với Phật với chư A La Hán và chư Tổ. . . .